Bệnh Viêm Ruột Hoại Tử Ở Gà: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và điều trị

Bệnh viêm ruột hoại tử ở gà (Necrotic Enteritis - NE) là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Clostridium perfringens (chủ yếu type C, một số type A) sinh độc tố α, β gây hoại tử niêm mạc ruột non, chủ yếu tấn công đường ruột của gà, đặc biệt là gà thịt.

Đây là một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nhất trong ngành chăn nuôi gia cầm, gây ra thiệt hại kinh tế đáng kể do tỷ lệ tử vong cao (5–50% tùy lứa tuổi và điều kiện chuồng trại), Giảm tăng trọng, giảm năng suất trứng và chi phí điều trị tốn kém. Với sự gia tăng của các mô hình chăn nuôi không kháng sinh, bệnh này càng trở thành mối quan ngại lớn.

Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về bệnh viêm ruột hoại tử ở gà, bao gồm nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng, bệnh tích, cách chẩn đoán, phương pháp điều trị hiệu quả và các biện pháp phòng ngừa thiết yếu để bảo vệ đàn gà.

Nguyên nhân gây bệnh viêm ruột hoại tử ở gà

• 1. Tác nhân gây bệnh

- Bệnh được gây ra bởi Clostridium perfringens (CP), một loại vi khuẩn kỵ khí, Gram dương, thường tồn tại tự nhiên trong đường ruột của gà và môi trường chuồng trại. Vi khuẩn này có khả năng tạo bào tử, giúp nó sống sót trong điều kiện khắc nghiệt như nhiệt độ cao hoặc hóa chất khử trùng.

• 2. Chủng vi khuẩn gây bệnh

- Hai chủng chính của Clostridium perfringens liên quan đến bệnh viêm ruột hoại tử ở gà là chủng A và chủng C. Các chủng này sản sinh các độc tố nguy hiểm như:

+ Độc tố Alpha (α): Phá hủy tế bào niêm mạc ruột.

+ Độc tố Beta (β): Gây hoại tử và tổn thương sâu ở ruột.

• 3. Các yếu tố thuận lợi

- Dù Clostridium perfringens luôn hiện diện trong ruột gà, bệnh chỉ bùng phát khi có các điều kiện thuận lợi sau:

+ Tổn thương niêm mạc ruột: Do cầu trùng (Eimeria spp.), giun sán hoặc độc tố từ nấm mốc trong thức ăn.

+ Thay đổi khẩu phần ăn: Thức ăn giàu protein (bột cá, bột thịt) hoặc khó tiêu (lúa mì, lúa mạch) tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.

+ Stress: Mật độ nuôi dày đặc, chuồng trại ẩm ướt, vệ sinh kém hoặc thay đổi môi trường đột ngột.

+ Ngừng sử dụng kháng sinh: Việc loại bỏ kháng sinh phòng ngừa trong chăn nuôi làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh.

• 4. Cơ chế bệnh sinh

- Khi vi khuẩn phát triển mạnh và sinh độc tố tại vị trí ruột non (hồi tràng, manh tràng), niêm mạc ruột bị hoại tử, xuất huyết, tạo màng giả mạc.

- Tổn thương niêm mạc làm mất chức năng hấp thụ, gà ủ rũ, tiêu chảy, suy kiệt nhanh.

Triệu chứng của bệnh viêm ruột hoại tử ở gà

Bệnh viêm ruột hoại tử ở gà có thể xuất hiện dưới hai dạng: cấp tính và mãn tính, mỗi dạng có những biểu hiện khác nhau.

• 1. Thể cấp tính

+ Đột tử: Gà có thể chết đột ngột mà không có dấu hiệu rõ ràng trước đó.

+ Tiêu chảy nghiêm trọng: Phân có màu nâu đỏ hoặc đen, lẫn máu và chất nhầy, tỏa mùi tanh hôi khó chịu.

+ Biểu hiện bên ngoài: Gà ủ rũ, bỏ ăn, nằm sấp, gục đầu, không thể đứng hoặc di chuyển.

+ Tỷ lệ tử vong: Có thể lên đến 50% trong đàn nếu không can thiệp kịp thời.

• 2. Thể mãn tính

+ Chậm phát triển: Gà tăng trưởng kém, giảm cân dù vẫn ăn uống bình thường.

+ Tiêu chảy nhẹ: Kéo dài liên tục, khiến gà suy kiệt dần và chết do kiệt sức.

• 3. Thay đổi phân

+ Phân sáp: màu xám trắng hoặc nâu sẫm, lẫn bọt khí, nhớt.

+ Phân máu: lẫn máu tươi hoặc mảnh niêm mạc hoại tử, mùi tanh hôi rất đặc trưng.

• 4. Bệnh tích đặc trưng của bệnh viêm ruột hoại tử ở gà

Khi mổ khám gà bị bệnh, người chăn nuôi có thể nhận thấy các tổn thương đặc trưng sau:

+ Ruột non: Sưng to, xung huyết, chứa bọt khí và dịch màu nâu. Niêm mạc ruột hoại tử, xuất hiện các vết loét hoặc mảng màu vàng ngà. Thành ruột mỏng, dễ rách, đôi khi bị thủng.

+ Gan: Sưng, xuất hiện các đốm hoại tử màu vàng hoặc xanh, túi mật căng giãn.

+ Các cơ quan khác: Lách sưng to, diều chứa đầy nước, ruột già có chất đặc màu sẫm kèm mùi hôi thối.

+ Những dấu hiệu này là cơ sở quan trọng để phân biệt bệnh viêm ruột hoại tử với các bệnh khác như cầu trùng hoặc nhiễm E. coli.

Chẩn đoán bệnh viêm ruột hoại tử ở gà

• 1. Quan sát lâm sàng

+ Dựa vào các triệu chứng như tiêu chảy nặng, gà đột tử và các bệnh tích đặc trưng ở ruột non và gan, có thể nghi ngờ gà mắc bệnh viêm ruột hoại tử.

• 2. Xét nghiệm xác định

+ Nuôi cấy vi khuẩn: Lấy mẫu từ ruột non hoặc phân để phân lập Clostridium perfringens.

+ Nhuộm Gram: Quan sát vi khuẩn hình que, Gram dương dưới kính hiển vi.

• 3. Phân biệt với các bệnh tương tự

+ Bệnh cầu trùng: Phân có máu tươi, tổn thương tập trung ở manh tràng.

+ Nhiễm E. coli: Viêm ruột nhưng không có các mảng hoại tử đặc trưng.

Cách điều trị bệnh viêm ruột hoại tử ở gà

• 1. Sử dụng kháng sinh

Kháng sinh là phương pháp chính để kiểm soát bệnh. Một số loại thuốc hiệu quả bao gồm:

+ Bacitracin: Pha 1g/2 lít nước uống hoặc 1g/kg thức ăn, dùng liên tục 5-7 ngày.

+ Amoxicillin, Oxytetracycline, Lincomycin: Liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ thú y.

• 2. Biện pháp hỗ trợ

+ Điện giải và vitamin: Bổ sung vitamin B, K và điện giải để tăng sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi.

+ Men vi sinh (probiotics): Giúp tái tạo hệ vi sinh đường ruột, giảm sự phát triển của vi khuẩn gây hại.

• 3. Lưu ý khi điều trị

+ Điều trị cần bắt đầu ngay khi phát hiện triệu chứng để hạn chế tỷ lệ tử vong. Nếu gà đã tiêu chảy ra máu nặng, hiệu quả điều trị sẽ giảm đáng kể.

Biện pháp phòng ngừa bệnh viêm ruột hoại tử ở gà

Phòng bệnh luôn là giải pháp tối ưu để bảo vệ đàn gà khỏi bệnh viêm ruột hoại tử.

• 1. Quản lý chuồng trại

+ Vệ sinh định kỳ: Khử trùng chuồng trại, thay chất độn chuồng thường xuyên, giữ môi trường khô ráo và thoáng khí.

+ Mật độ nuôi: Đảm bảo không nuôi quá đông để giảm stress cho gà.

• 2. Kiểm soát dinh dưỡng

+ Thức ăn chất lượng: Sử dụng thức ăn dễ tiêu, bổ sung enzyme và men vi sinh để hỗ trợ tiêu hóa.

+ Tránh thay đổi đột ngột: Không chuyển đổi khẩu phần ăn quá nhanh, đặc biệt là các loại giàu protein hoặc chứa nấm mốc.

• 3. Ngăn ngừa bệnh kế phát

+ Phòng cầu trùng: Sử dụng vaccine hoặc thuốc chống cầu trùng (như Amprolium, Diclazuril) theo lịch trình.

+ Tẩy giun định kỳ: Loại bỏ giun sán để giảm tổn thương ruột.

• 4. Sử dụng chế phẩm sinh học

+ Thay thế kháng sinh bằng các chất như tinh dầu hoặc axit hữu cơ để kiểm soát vi khuẩn đường ruột một cách tự nhiên.

• 5. Thuốc đặc trị viêm ruột hoại tử ở gà

Kết luận

Bệnh viêm ruột hoại tử ở gà do Clostridium perfringens gây ra là một mối đe dọa lớn đối với ngành chăn nuôi gia cầm. Để giảm thiểu thiệt hại, người chăn nuôi cần kết hợp giữa các biện pháp phòng ngừa chặt chẽ và điều trị kịp thời. Đặc biệt, việc theo dõi sát sao đàn gà trong giai đoạn 2-5 tuần tuổi – thời điểm dễ mắc bệnh nhất – là rất quan trọng.

Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, hãy liên hệ ngay với bác sĩ thú y để được tư vấn và hỗ trợ. Bạn cũng đừng quên duy trì dinh dưỡng cân bằng, vệ sinh chuồng trại và kiểm soát ký sinh là chìa khóa phòng ngừa bùng phát bệnh, giúp duy trì hiệu quả kinh tế, bảo vệ sức khỏe đàn gà.

Giới thiệu Trại giống Bảo Việt

Trại giống Bảo Việt là địa chỉ uy tín chuyên cung cấp các loại con giống chất lượng cao như gà giống, vịt giống, ngan giống, ngỗng giống … phục vụ cho bà con chăn nuôi trên toàn quốc. Với quy trình ấp nở hiện đại, con giống được tuyển chọn kỹ lưỡng, tiêm phòng đầy đủ và bảo hành rõ ràng.

Chúng tôi cam kết mang đến con giống khỏe mạnh, tỷ lệ sống cao, hỗ trợ kỹ thuật nuôi trọn đời, giúp người chăn nuôi yên tâm và đạt hiệu quả kinh tế cao. Nếu bà con có nhu cầu, hãy liên hệ với với chúng tôi. Bảo Việt (Chất Lượng Đảm Bảo – Nâng Tầm Giống Việt) – đồng hành cùng bà con trên hành trình phát triển chăn nuôi bền vững.