Nuôi ngan thịt thả vườn là một mô hình chăn nuôi kết hợp giữa chuồng trại và vườn cây ăn quả, tận dụng không gian tự nhiên để ngan tự do kiếm ăn, vận động. Phương pháp này không chỉ tạo điều kiện cho ngan phát triển theo bản năng mà còn cho ra sản phẩm thịt ngan thơm ngon, săn chắc, giàu dinh dưỡng.
Bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ chia sẻ toàn bộ kỹ thuật nuôi ngan thịt thả vườn, dựa trên kinh nghiệm và kiến thức. Bà con sẽ nắm được quy trình chọn giống, thiết kế chuồng trại – vườn thả, xây dựng chế độ dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe, quản lý đàn và kỹ thuật thu hoạch.
- Khả năng sinh trưởng nhanh, tỷ lệ thịt cao: Ưu tiên giống ngan chuyên thịt như ngan R71, Ngan R76, Ngan đen lai Pháp. Những giống này có khối lượng tăng trưởng tốt, tỉ lệ nạc cao, thời gian nuôi ngắn khoảng 10–12 tuần.
- Nguồn gốc, xuất xứ uy tín: Mua ngan giống từ cơ sở giống đã được kiểm dịch thú y hợp lệ, có giấy chứng nhận nguồn gốc rõ ràng. Đối với đàn mẹ, nên yêu cầu hồ sơ tiêm chủng, lịch sử bệnh để tránh rủi ro lây bệnh cho đàn con.
- Sức khỏe ban đầu: Khi tiếp nhận ngan con (1–2 ngày tuổi), chọn những con mắt sáng, lông tơ còn bám chắc, di chuyển linh hoạt, chân cơ bắp, da bụng hồng hào. Không nhận những con lông rối, bẹp chân, khó thở hoặc phân lỏng.
- Đồng đều kích cỡ: Đảm bảo kích thước ngan con không quá chênh lệch. Nếu xuất hiện vài cá thể nhỏ yếu, tách riêng nuôi vỗ hoặc loại thải, tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe chung và tăng trưởng đồng đều của đàn.
- Trại giống Bảo Việt: Nếu bà con đang muốn bắt đầu nuôi giống ngan mà chưa tìm được đơn vị cung cấp uy tín. Hãy liên hệ ngay với Trại Giống Bảo Việt – đơn vị chuyên cung cấp giống gia cầm uy tín hàng đầu hiện nay. Chúng tôi cam kết cung cấp giống ngan được phân loại kỹ trước khi giao. Tư vấn kỹ thuật nuôi miễn phí, hỗ trợ chăm sóc đàn vịt trong suốt quá trình nuôi. Mức giá cạnh tranh, hỗ trợ số lượng lớn cho trang trại và hộ nuôi.
- Thời điểm nhập giống: Tốt nhất nên chuyển ngan nhỏ vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn, khi nhiệt độ môi trường mát mẻ. Tránh đưa ngan con vào trại nuôi khi trời nắng gắt để hạn chế stress nhiệt độ.
- Phương pháp vận chuyển: Dùng thùng vận chuyển kín gió nhẹ nhàng, giảm rung lắc tối đa. Khi đến nơi, giữ thùng ở vị trí khô ráo, ấm áp trong 30–60 phút để ngan con ổn định thân nhiệt, hạn chế sốc nhiệt.
- Nhiệt độ: Tuần 1 (1–7 ngày tuổi) giữ 34–36 °C. Tuần 2–3 giảm dần 1–2 °C/tuần xuống còn 24–26 °C vào tuần thứ 4.
- Chất độn: Dùng trấu hoặc rơm khô dày 5–7 cm, đảm bảo sạch, không mốc. Khi đệm ẩm, cần thay ngay để tránh viêm phổi, nấm lông.
- Nguồn ấm: Lắp đèn sưởi hồng ngoại hoặc đèn dầu kết hợp quạt gió nhẹ, treo đèn cách mặt đệm 0,5 m, phân bố ánh sáng đồng đều.
- Nước uống & vitamin: Cho uống nước sạch pha điện giải và Vitamin C ngay từ giờ đầu tiên, giúp ổn định trao đổi chất, kích thích tiêu hóa và tăng đề kháng.
- Diện tích: Từ 1,5–2 m² cho 10–15 ngan con 1–3 tuần tuổi. Khi ngan đạt 4–8 tuần, mở rộng đến 2,5–3 m² cho mỗi nhóm 10 con.
- Vật liệu: Khung thép hoặc gỗ tre chắc chắn, vách 3 mặt chắn gió, mặt tiền sử dụng cửa lưới thép để lưu thông không khí. Nền chuồng lát xi măng phẳng có độ dốc 1–2% để thoát nước, lót trấu khô dày 5–7 cm.
- Hệ thống sưởi: Đèn sưởi hồng ngoại treo cách mặt đệm 0,5 m, điều chỉnh nhiệt độ tùy theo tuần tuổi như phần 1.2.
- Máng uống dung tích 1,5–2 L dành cho 15 ngan con, thay nước 3–4 lần/ngày để đảm bảo sạch lạnh.
- Máng ăn là khay nhôm hoặc nhựa lớn, thay thức ăn 2 lần/ngày, giữ khô ráo, tránh nấm mốc.
- Khi ngan đạt 8–10 tuần tuổi, có thể chuyển sang chuồng nuôi ngan thịt lớn hơn, kết cấu mở để thông gió tự nhiên nhưng vẫn có mái che kín để tránh mưa nắng. Diện tích chuồng khoảng 0,8–1 m²/con, mặt sàn trải trấu hoặc cát sạch, không gồ ghề.
- Tường bao xung quanh cao 50–60 cm, lưới thép bảo vệ cao thêm 40–50 cm để ngan không bay ra ngoài.
- Diện tích vườn thả: Mỗi ngan trưởng thành (8–12 tuần tuổi) cần tối thiểu 3–4 m² đất vườn để di chuyển và kiếm ăn tự nhiên. Với mật độ cao hơn, áp dụng luân canh thả theo vùng để vườn có thời gian tái tạo cỏ và lớp đất không bị xói mòn.
- Hàng rào bao quanh: Rào cao 1,2–1,5 m bằng lưới thép mắt nhỏ, đảm bảo ngan không thể rút đầu hay leo qua. Trồng thêm lớp chắn gió tự nhiên như cây bạch đàn, keo tai tượng hoặc tre gai quanh vườn, tạo bóng mát, hạn chế tiếng ồn.
- Hồ nước/ao nhỏ (nếu có): Ngan rất thích tắm, giúp làm sạch lông và kích thích tiêu hóa. Ao hồ nên thiết kế bờ nghiêng thoai thoải, độ sâu 20–30 cm, nước phải sạch. Nếu chưa có ao, chuẩn bị máng lớn 1,5–2 m dài, rộng đủ cho 5–10 con ngan tắm cùng lúc.
- Tạo lối đi cho ngan: Tạo đường dẫn riêng từ chuồng ra vườn, lát gạch hoặc đổ bê tông có trát vôi khử mùi. Điều này giúp hạn chế phân tán ra phần vườn chính và thuận tiện cho việc vệ sinh.
- Bóng râm và mái che di động: Sử dụng cây tán rộng trong vườn (đu đủ, mít, xoài…) hoặc lắp mái bạt di động để ngan có nơi tránh nắng, mưa. Khi trời nắng gắt (nhiệt độ >35 °C), ngan sẽ tìm bóng râm, giảm stress nhiệt.
- Định mức cám theo độ tuổi: Tuần 1–3 lượng thức ăn 40–60 g/ngan/ngày (Cám có Protein 18–20%, năng lượng 2.700–2.800 kcal/kg). Tuần 4–6 lượng thức ăn 80–120 g/ngan/ngày (Protein 16–18%, năng lượng 2.600–2.700 kcal/kg). Tuần 7–10 lượng thức ăn 150–200 g/ngan/ngày (Protein 15–16%, năng lượng 2.500–2.600 kcal/kg). Từ tuần 11 đến xuất bán lượng thức ăn 200–250 g/ngan/ngày (Protein 14–15%, năng lượng 2.400–2.500 kcal/kg).
- Thời điểm và cách cho ăn: Chia 3–4 bữa/ngày (sáng – trưa – chiều – nếu cần bữa tối), luôn giữ máng ăn sạch, khô ráo. Rải cám thành một dải hẹp trước chuồng để ngan dễ tiếp cận, tiết kiệm thức ăn và hạn chế phân tán.
- Rau xanh, cỏ vườn: Khi ngan đạt 4–5 tuần tuổi, sau 1–2 giờ cho ăn cám, tiến hành thả vườn. Ngan tự mổ các loại rau xanh, cỏ dại, thân cây lúa non nếu trong vùng đồng ruộng. Thực phẩm xanh này cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng tự nhiên, giúp cải thiện chất lượng thịt.
- Tắm ao, tìm thức ăn thủy sinh: Ngan rất thích bới bùn ao, bắt ốc, giun, tôm nhỏ. Nếu có ao, hãy khuyến khích ngan xuống nước mỗi ngày 1–2 lần, giúp tiêu hóa tốt và giảm thức ăn công nghiệp.
- Rau phụ (ngoài cỏ tự nhiên): Bổ sung rau muống băm nhỏ, bèo tây, cỏ voi, lá khế… cần rửa sạch và cắt vụn để ngan dễ ăn, tránh ký sinh trùng. Mỗi ngày, lượng rau phụ chiếm 10–15% khẩu phần thức ăn tổng thể, giúp cân bằng dinh dưỡng.
- Premix khoáng – vitamin: Trộn 2–3% premix khoáng–vitamin vào cám, cung cấp vi lượng thiết yếu (Zn, Cu, Se, Mn) và vitamin A, D3, E. Giúp xương chắc khỏe, tăng sức đề kháng, giảm mắc bệnh.
- Đá sỏi nhỏ: Đặt sẵn trong máng cho ngan tự mổ ăn, hỗ trợ bổ sung canxi và phospho, có vai trò quan trọng cho sự phát triển hệ xương và chất lượng cám.
- Men tiêu hóa (Probiotic) và Enzyme xúc tác: Dùng 1–2 g men tiêu hóa (bào tử Bacillus subtilis, Lactobacillus spp.) trên 10 kg cám ở 7–10 ngày đầu giai đoạn thả vườn. Tác dụng cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm tiêu chảy và tăng hấp thu dưỡng chất.
- Tiêm phòng cơ bản (5–7 tuần tuổi): Tiêm Newcastle (ND). Ranikhet (Render’s disease). Tụ huyết trùng (Pasteurella multocida).
- Chuẩn bị trước khi tiêm: Kiểm tra mẫu cân 10–15 con để đảm bảo trọng lượng đạt 1,5–2 kg đối với ngan 7 tuần tuổi. Cá thể ốm, gầy, tiêu chảy phải tách riêng điều trị, không tiêm ngay.
- Theo dõi phản ứng hậu tiêm: Sau tiêm cần cách ly 24–48 giờ để quan sát dấu hiệu nóng sốt, sưng tại vị trí tiêm, giảm ăn. Nếu có phản ứng bất thường, liên hệ thú y để xử lý.
- Tẩy giun sán (2–3 lần/năm): Sử dụng thuốc tẩy giun tổng hợp (Fenbendazole, Albendazole) theo liều khuyến cáo. Thực hiện mỗi 3–4 tháng/lần, giúp giảm ký sinh trùng đường ruột, cải thiện hiệu suất chuyển hóa thức ăn.
- Kiểm tra định kỳ (hàng tháng): Kiểm tra mắt, mũi (không tiết dịch), lông tơ phẳng phiu, dáng đi vững vàng, phân phải khô, thành khuôn. Bên cạnh đó thì kiểm tra ký sinh trùng ngoài như: Ghẻ, ve rận dễ gây ngứa, lông bẩn, dùng dung dịch Permethrin hoặc Ivermectin vệ sinh định kỳ.
- Dấu hiệu bất thường cần quan sát: Khó thở, thở khò khè, há mỏ thở, nguyên nhân do tiếp xúc gió lùa, độ ẩm cao gây viêm phổi, viêm đường hô hấp. Lúc này bà con nên tách riêng cá thể bệnh, nâng nhiệt độ chuồng thêm 2–3 °C, giảm độ ẩm, hạn chế quạt thổi trực tiếp. Nhỏ mũi thuốc kháng sinh (Oxytetracycline, Doxycycline) theo chỉ dẫn thời gian và liều lượng của thú y. Bổ sung Vitamin C, E vào nước uống để tăng đề kháng.
- Tiêu chảy (phân nhão, có bọt): Thường do thay đổi thức ăn đột ngột, nguồn nước bẩn, nhiễm ký sinh trùng hoặc virus đường ruột. Lúc này bà con cần tạm ngừng cho ăn thức ăn mới, thay nước sạch thường xuyên, pha điện giải (ORS) + men tiêu hóa (Probiotic). Nếu không cải thiện sau 24–48 giờ thì sử dụng kháng sinh đường ruột (Neomycin, Metronidazole) theo hướng dẫn thú y.
- Giảm ăn, lừ đừ, lông xù: Dấu hiệu chung của nhiễm khuẩn, sốt, stress do nhiệt độ hoặc sử dụng kháng sinh quá mức. Lúc này bà con nên tăng tần suất cung cấp nước pha điện giải + Vitamin C. Lắp thêm quạt thông gió, phun sương làm mát, trải vôi bột khử mùi và thay chất độn chuồng thường xuyên để giảm nhiệt buồng.
- Chân khập khiễng, dáng đi xiêu vẹo: Dấu hiệu thiếu canxi, vitamin D hoặc chấn thương do va đập. Lúc này bà con cần cung cấp vỏ sò xay nhỏ hoặc viên khoáng lót phía máng ăn, bổ sung Premix khoáng – vitamin vào cám chính, cho uống Vitamin D3 dạng nhỏ giọt nếu có dấu hiệu còi xương.
- Mật độ thả vườn hợp lý: Tuần 4–6 thì thả 3–4 m²/ngan, đủ không gian cho ngan kiếm thức ăn tự nhiên, tránh chen chúc làm trơ đất, xấu cỏ. Tuần 7–10 thì thả 1 - 2 m²/ngan, khi ngan lớn hơn sẽ vận động mạnh, cần thêm diện tích, giảm tình trạng chạy nhảy giẫm đạp lẫn nhau.
- Lịch thả vườn: Buổi sáng (7–9 giờ) và buổi chiều (15–17 giờ), mỗi lần cho thả từ 2–3 giờ. Hạn chế thả vào giờ nắng gắt (nhiệt độ >35 °C) để tránh stress nhiệt. Mùa mưa hoặc mưa phùn kéo dài, hạn chế thả, giữ ngan trong chuồng hiên hoặc dưới mái che để tránh ướt đẫm, giảm nguy cơ viêm phổi.
- Cân mẫu định kỳ (2 tuần/lần): Lấy mẫu 10–15 con ngẫu nhiên, ghi lại trọng lượng trung bình, đánh giá tốc độ tăng trưởng (FCR – tỉ lệ thức ăn/khối lượng tăng).
- Mục tiêu trọng lượng tiêu chuẩn: 4 tuần tuổi trọng lượng 1,5–1,8 kg. 8 tuần tuổi trọng lượng 2,8–3,2 kg. 10–12 tuần tuổi trọng lượng 3,5–4 kg (tùy giống).
- Đánh giá chất lượng thịt: Thịt ngan phải có tỷ lệ nạc vừa phải, lớp mỡ dưới da mỏng vừa, màu thịt hồng tự nhiên, không bã lợn cợn. Kiểm tra độ săn chắc, độ ẩm, mùi vị sau khi mổ, tránh các vị tanh hơi hôi do thức ăn bẩn hoặc ký sinh trùng.
- Mỗi tháng, phun Cloramin B hoặc Formol 0,05% lên nền chuồng, vật dụng, khung quây vườn để diệt khuẩn và nấm mốc.
- Thay lớp đệm lót 2–3 tuần/lần, dọn dẹp phân, xác thực vật hỏng thối hàng tuần để tránh mầm bệnh tụ lại.
- Rải vôi bột lên lối đi, mép rào để ngăn chặn côn trùng (ruồi nhặng) và chuột, rắn xâm nhập.
- Hàng rào quanh vườn phải chắc chắn, lưới mắt nhỏ để tránh chuột, rắn rết, chó mèo lọt vào gây hại.
- Kiểm tra thường xuyên máng ăn, máng uống để loại bỏ rác, phân gà/vịt lân cận, tránh lây chéo mầm bệnh từ các loại gia cầm khác.
- Kiểm tra dây điện, đèn sưởi, quạt thông gió 2–3 tuần/lần để phát hiện chập, cháy hư hỏng kịp thời.
- Khóa cửa, vặn chốt an toàn chuồng nuôi và vườn thả để tránh kẻ trộm, thú hoang xâm nhập hoặc ngan bỏ trốn khi không giám sát.
Trên đây là toàn bộ quy trình kỹ thuật nuôi ngan, đặc biệt kỹ thuật nuôi ngan thả vườn và kỹ thuật nuôi ngan thịt, từ chọn giống, xây dựng chuồng ươm – vườn thả, thiết kế chế độ dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe đến thu hoạch, đều cần thực hiện nghiêm ngặt theo hướng dẫn chuyên gia.
Chỉ cần tuân thủ từng bước, bà con sẽ có đàn ngan khỏe mạnh, tăng trưởng nhanh, giảm tỷ lệ bệnh, nâng cao năng suất thịt chất lượng cao. Kết hợp thả vườn giúp ngan vận động tự nhiên, tăng cường hệ miễn dịch, đồng thời tiết kiệm chi phí thức ăn công nghiệp. Chúc quý bà con áp dụng thành công và đạt được hiệu quả kinh tế bền vững!
Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *