Lịch tiêm vắc xin cho gà từ gà con đến gà trưởng thành

Trong chăn nuôi gà, việc xây dựng và thực hiện chính xác lịch tiêm vắc xin là bước quan trọng hàng đầu để giữ cho đàn gà luôn khỏe mạnh, hạn chế nguy cơ bùng phát dịch bệnh.

Một chương trình tiêm phòng khoa học sẽ giúp gà con kháng bệnh tốt, gà trưởng thành duy trì năng suất ổn định, đồng thời giảm thiểu việc dùng kháng sinh và chi phí điều trị khi xảy ra dịch.

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết lịch tiêm vắc xin cho gà cả gà sinh sản và gà thịt, từ giai đoạn gà con mới nở cho đến khi gà trưởng thành, kèm theo những lưu ý quan trọng về vệ sinh, khử trùng trong chăn nuôi.

Lưu ý quan trọng: Lịch tiêm phòng có thể thay đổi hơi khác nhau tùy vào giống gà, điều kiện khí hậu vùng miền hay quy định của cơ quan thú y địa phương. Trước khi tiến hành, bà con nên tham khảo thêm ý kiến của cán bộ thú y hoặc dịch vụ thú y địa phương để điều chỉnh cho phù hợp.

Tại Sao Cần Tiêm Vắc Xin Cho Gà

- Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hiệu Quả: Vắc xin kích thích hệ miễn dịch của gà sản sinh kháng thể chống lại các mầm bệnh nguy hiểm như Newcastle, Gumboro, Cúm gia cầm, Marek, ILT… giúp đàn gà hạn chế tỷ lệ chết, giảm tỉ lệ mắc bệnh.

- Tăng Sức Khỏe, Năng Suất: Gà được tiêm đầy đủ vắc xin thường phát triển tốt hơn, tỷ lệ xuống giống và khả năng đẻ trứng (đối với gà mái sinh sản) đều cao.

- Giảm Chi Phí Điều Trị: Khi tiêm phòng đúng lịch, gà ít mắc bệnh nặng, không cần dùng kháng sinh kéo dài, từ đó tiết kiệm chi phí thuốc men và công chăm sóc.

- Đảm Bảo An Toàn Thực Phẩm: Sử dụng vắc xin đúng cách thay vì lạm dụng kháng sinh sẽ hạn chế tồn dư kháng sinh trong thịt, trứng, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Lịch Tiêm Vắc Xin Cho Gà Sinh Sản

Dưới đây là chương trình tiêm vắc xin điển hình cho gà đẻ, gà sinh sản từ khi gà mới nở cho đến gà trưởng thành. Bảng gồm thông tin: Ngày tuổi, loại vắc xin, bệnh phòng và cách sử dụng:

• Chú ý:

- Vắc xin dạng nhắc lại (như Gumboro ngày 21, H5N1 ngày 45, ILT ngày 150) nhằm duy trì mức kháng thể để bảo vệ đàn gà suốt mùa đẻ.

- Liều lượng, phương pháp nhỏ mắt/mũi/miệng hay tiêm phải tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất vắc xin và cán bộ thú y.

- Chu kỳ tiêm có thể điều chỉnh sớm hơn muộn hơn 1–2 ngày tùy tình hình thực tế và khuyến cáo của thú y địa phương.

Lịch Tiêm Vắc Xin Cho Gà Thịt

Chương trình tiêm vắc xin cho gà thịt (gà nuôi lấy thịt) thường ngắn gọn và tập trung kháng các bệnh thường gặp trong giai đoạn gà con phát triển nhanh. Dưới đây là bảng lịch tham khảo:

• Lưu ý đặc biệt đối với gà thịt:

- Thường gà thịt được xuất chuồng sớm (khoảng 6–7 tuần), vì vậy lịch tiêm kéo dài chỉ đến ngày 42.

- Một số trang trại có thể bổ sung thêm vắc xin phòng bệnh Gumboro nhắc lần 3 vào khoảng ngày 28 nếu mật độ nuôi cao, nguy cơ lây lan bệnh không được kiểm soát.

- Tất cả vắc xin pha chế và sử dụng phải đảm bảo vệ sinh tuyệt đối, không dùng chung ống tiêm hay kim tiêm giữa các đợt tiêm.

Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Sử Dụng Vắc Xin

• Chuẩn Bị Vắc Xin & Dụng Cụ:

- Kiểm tra ngày sản xuất, hạn dùng, ký hiệu vắc xin: Không sử dụng vắc xin quá hạn, đã bị rơi vỡ, thay đổi màu sắc hoặc kết tủa bất thường.

- Rửa kỹ tay, khử trùng ống tiêm, kim tiêm, dụng cụ nhỏ mắt/mũi: Ngâm dụng cụ vào dung dịch khử trùng (ví dụ: cloramin B 0,2%) trước và sau khi sử dụng.

- Pha vắc xin theo đúng hướng dẫn: Dung môi (nước cất vô trùng) phải đủ số lượng, lắc nhẹ cho vắc xin tan hoàn toàn, không lắc mạnh để tránh tạo bọt khí.

• Tiêm Dưới Da:

- Vị trí tiêm: Dưới da cánh (gần nách) hoặc dưới da gáy, nơi da mỏng, ít mạch máu lớn, dễ bóp lên.

- Kỹ thuật: Kéo nhẹ da để tạo nếp, đưa kim nghiêng 30°–45° so với bề mặt da, rút kim nhẹ nhàng. Nếu thấy máu chảy thì chèn kim vào chưa đúng vị trí.

• Nhỏ Mắt, Mũi, Miệng:

- Dụng cụ: Ống nhỏ mắt/mũi vô trùng (loại một lần hoặc đã khử trùng kỹ).

- Thực hiện: Nhỏ liều lượng theo hướng dẫn (thường 0,03–0,05 ml/vườn nhỏ/miếng). Nhỏ vào một bên mắt hoặc mũi, cho gà nghiêng đầu để vắc xin chảy vào hốc mũi/miệng. Với vắc xin cho uống: nhỏ vào miệng, để gà ngậm, cho 1–2 giọt để gà nuốt đủ liều.

• Cho Uống (Vắc Xin Dạng Nước):

- Chỉ áp dụng cho vắc xin Cocivac D (phòng cầu trùng): Pha vắc xin với nước sạch (đã đun sôi, để nguội <30°C). Cho gà uống tự do suốt 6–8 giờ, không cho ăn hoặc cho ăn hạn chế để gà uống nhiều nước vắc xin.

- Vệ sinh máng uống trước khi cho uống: Loại bỏ hết váng bẩn, rửa sạch, khử trùng bằng cloramin B 0,2%, xả lại bằng nước sạch.

• Chủng Vắc Xin Da Cách (Sử Dụng Cho Gumboro hoặc Pox):

- Nguyên lý: “Cào” nhẹ da cổ chân gà cho chảy máu nhẹ, bôi một giọt vắc xin lên vết chàm. Vắc xin sẽ xâm nhập qua da, kích thích miễn dịch.

- Thao tác: Dùng đầu kim chuyên dụng cạo nhẹ qua góc da (vị trí da cách), sau đó áp vắc xin lên, giữ trong vài giây để vắc xin bám chắc. Không chạm tay vào vết cạo để tránh nhiễm khuẩn.

Lưu Ý Vệ Sinh Thú Y và Quản Lý Trang Trại

Bên cạnh việc tiêm vắc xin đúng lịch, công tác vệ sinh thú y và quản lý chuồng trại đóng vai trò then chốt trong việc phòng bệnh tổng thể. Một số nguyên tắc quan trọng:

• Chăn Nuôi Theo Hệ Cao Độ:

- Nuôi một vụ gà đủ số lượng, khi xuất chuồng/đàn gà hết tuổi, làm vệ sinh, phơi chuồng, khử trùng rồi mới nhập đàn mới. Tránh nuôi xen kẽ nhiều lứa cùng lúc khiến mầm bệnh tồn lưu.

• Sinh Học Trang Trại:

- Kiểm soát người, vật, phương tiện ra vào: Đặt tấm lót chân khử trùng, trang bị quần áo, ủng, mũ riêng cho nhân viên chăn nuôi. Hạn chế tối đa khách thăm quan, cung cấp thực phẩm phải được kiểm tra nguồn gốc.

- Cách ly gà mới nhập: Thực hiện cách ly gà từ nguồn khác ít nhất 7–10 ngày, quan sát triệu chứng trước khi thả vào chuồng chính.

• Vệ Sinh & Khử Trùng Chuồng Trại:

- Hàng ngày: Dọn vệ sinh chất độn chuồng (trấu, cám lót), thu gom phân gà, rác thải, phun khử trùng nền chuồng ít nhất 1–2 lần/tuần.

- Định kỳ: Khi chuyển đàn, làm vệ sinh sạch sẽ: cạo bỏ lớp phân khô, phun thuốc khử trùng (Formalin 5%, Chloramin B, Virkon S), để khô ít nhất 1–2 ngày trước khi nuôi lại.

• Xử Lý Chất Thải:

- Phân, rác, nước thải: Thu gom phân gà để ủ với vôi bột hoặc đưa vào hố ủ công trường. Không để phân, rác ứ đọng quanh nhà nuôi. Đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, tránh nước ao, máng nước nhiễm phân.

• Theo Dõi Sức Khỏe Hàng Ngày:

- Quan sát biểu hiện ăn uống, phân, lông, dáng đi của gà để phát hiện sớm triệu chứng bệnh. Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường (lười ăn, xù lông, tiêu chảy, hắt hơi liên tục…), liên hệ ngay thú y để xử lý kịp thời.

• Quản Lý Thức Ăn & Nước Uống:

- Thức ăn: Sử dụng cám đạt chuẩn, không để mốc, ẩm. Tăng cường vitamin, khoáng chất, men tiêu hóa để nâng cao sức đề kháng.

- Nước uống: Đảm bảo nước sạch, thay nước ít nhất 1 lần/ngày. Thỉnh thoảng bổ sung điện giải, vitamin C, men tiêu hóa.

Tổng kết

Việc xây dựng và tuân thủ lịch tiêm vắc xin cho gà là yếu tố then chốt giúp phòng ngừa hiệu quả các dịch bệnh nguy hiểm như Newcastle, Gumboro, cúm gia cầm H5N1, viêm thanh khí quản, đậu gà… từ giai đoạn gà con đến khi trưởng thành. Tiêm phòng đúng thời điểm không chỉ giúp gà phát triển khỏe mạnh, tăng tỉ lệ sống mà còn nâng cao năng suất chăn nuôi, giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho người nuôi.

Tuy nhiên, mỗi địa phương, mỗi giống gà có thể có sự khác biệt nhất định về thời điểm và loại vắc xin cần sử dụng. Vì vậy, bà con nên chủ động tham khảo ý kiến của cán bộ thú y tại địa phương để có phác đồ tiêm phòng phù hợp nhất với điều kiện chăn nuôi của mình.